Hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc, xuống đốc, đổ đèo là những tính năng an toàn giúp ích rất nhiều khi lái xe đường đèo dốc.
Hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc là gì?
Hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc – viết tắt HAC hoặc HSA – là công nghệ an toàn giúp xe không bị tụt dốc khi dừng và khởi hành lại trên đường dốc. Khi tài xế nhả phanh để chuyển sang chân ga, hệ thống sẽ tự động giữ phanh thêm vài giây, thường khoảng 2 – 3 giây, đủ thời gian để người lái đạp ga.
Bằng cách đó, HAC giúp xe không bị trôi ngược về phía sau, giảm nguy cơ va chạm với xe phía sau, nhất là khi xe đang leo dốc, dừng đèn đỏ hay phải dừng chờ giữa đoạn dốc gắt.
Xem thêm:
- Hệ thống phanh BA có tác dụng gì?
- Hướng dẫn sử dụng Cruise Control đúng cách
Khởi hành ngang dốc là một kỹ thuật không dễ. Bởi khi người lái nhả phanh chuyển sang đạp ga sẽ phải mất vài giây. Nếu nhả phanh mà đạp ga bị chậm hoặc đạp ga không đủ lực, xe sẽ dễ bị tụt dốc. Nếu nhả phanh mà đạp ga quá đà, xe dễ bị vọt, thậm chí mất kiểm soát. Do đó để giúp việc khởi hành ngang dốc trở nên đơn giản và an toàn hơn, các nhà sản xuất ô tô đã phát triển ra hệ thống an toàn hỗ trợ khởi hành ngang dốc HAC.
Khi xe dừng giữa dốc và bắt đầu khởi hành đi tiếp, hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc sẽ được kích hoạt. Ngay khi người lái nhả chân phanh, HAC sẽ tự động giữ phanh. Nhờ đó mà người lái có thể từ từ chuyển sang chân ga và đạp ga để tiếp tục hành trình. Không cần phải lo lắng xe bị trôi, tụt dốc khi nhả chân phanh.
Mỗi hãng xe có cách thiết kế hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc khác nhau. Tuy nhiên hầu hết vẫn hoạt động dựa trên nguyên lý chung là dùng cảm biến sẽ theo dõi góc nghiêng của xe, sau đó kết hợp ECU để kiểm soát phanh xe, phân bổ lực mô men xoắn đều lên những bánh xe.
Trước đây hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc là một tính năng an toàn nâng cao, chỉ có trên những xe hạng sang hay xe phổ thông cao cấp. Nhưng càng về sau này, tương tự như hệ thống cân bằng điện tử, hệ thống chống bó cứng phanh… HAC đã dần dần được áp dụng rộng rãi hơn. Hiện nay, ngay từ các xe hạng B như Toyota Vios, Honda City, Mazda 2, Hyundai Accent, Kia Soluto… đã được trang bị tính năng hỗ trợ khởi hành ngang dốc này.
Cấu tạo hệ thống HAC
Cấu tạo của hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc không quá phức tạp. Thành phần chính gồm:
- Cảm biến độ nghiêng (gyroscope sensor): xác định xe đang dừng trên dốc.
- ECU (bộ điều khiển trung tâm): xử lý tín hiệu và ra lệnh giữ phanh.
- Hệ thống phanh điện tử (ABS/ESC): giữ áp suất phanh không bị giảm khi người lái nhả chân phanh.
HAC thường hoạt động phối hợp với các hệ thống an toàn khác như ABS (chống bó cứng phanh), ESC (cân bằng điện tử), hoặc hệ thống kiểm soát lực kéo TCS để tối ưu độ bám khi xe khởi hành trên bề mặt trơn trượt.
Nguyên lý hoạt động của HAC
Hệ thống HAC hoạt động dựa trên sự kết hợp giữa cảm biến độ nghiêng, bộ điều khiển trung tâm ECU và hệ thống phanh điện tử. Khi xe dừng giữa dốc, cảm biến sẽ phát hiện độ nghiêng mặt đường. Nếu nhận thấy nguy cơ xe bị tụt khi người lái nhả phanh, hệ thống sẽ giữ áp suất phanh lại trong khoảng 2 – 3 giây.
Trong thời gian này, nếu người lái kịp đạp ga, hệ thống sẽ ngắt phanh và cho phép xe tiến về phía trước. Nếu không đạp ga, phanh sẽ tự động nhả sau vài giây để tránh hiện tượng giữ phanh kéo dài gây hại cho hệ thống.
HAC có lắp thêm được không?
Hệ thống HAC thường được tích hợp sẵn từ khi sản xuất, vì nó liên quan chặt chẽ đến ECU và hệ thống phanh điện tử của xe. Do đó, việc lắp thêm HAC là rất khó, gần như không khả thi với xe không được trang bị sẵn.
Một số thiết bị hậu mãi quảng cáo có chức năng tương tự, nhưng thực tế chỉ dừng ở mức hỗ trợ hạn chế và tiềm ẩn rủi ro khi can thiệp vào hệ thống phanh. Vì vậy, nếu thường xuyên di chuyển trên địa hình đồi núi hoặc người lái là tài xế mới, tốt nhất nên chọn xe có tích hợp sẵn HAC.
Hệ thống hỗ trợ xuống dốc HDC là gì?
Hệ thống hỗ trợ xuống dốc hay đổ đèo HDC (Hill Descent Control) hay DAC (Down Hill Assist Control) là hệ thống an toàn trên ô tô giúp kiểm soát tốc độ xe khi chạy xuống đèo dốc, hạn chế tính trạng người lái rà phanh liên tục gây nóng má phanh, sôi dầu phanh khiến xe bị bó cứng phanh, thậm chí mất phanh. Hệ thống này giúp ích rất nhiều khi lái xe đường đèo, đường dốc.
Xem thêm:
- Khi dừng đèn đỏ nên về N hay P?
- Cách nổ máy xe ô tô đúng cách tránh hại xe
- Những lưu ý quan trọng khi đổ xăng xe ô tô cần biết
Hệ thống hỗ trợ xuống dốc, đổ đèo sử dụng chung cơ cấu chấp hành với nhiều hệ thống an toàn khác như chống bó cứng phanh ABS, hệ thống kiểm soát lực kéo TCS… nhằm điều chỉnh phanh và điều chỉnh mô men động cơ để điều chỉnh tốc độ ở từng bánh xe.
Nút hệ thống hỗ trợ xuống dốc thường được bố trí trên taplo, vô lăng hoặc bệ cần số. Khi xuống dốc người lái chỉ cần nhấn nút bấm để kích hoạt tính năng này. Hệ thống HDC được kích hoạt, các cảm biến góc nghiêng xe sẽ truyền tín hiệu về bộ xử lý. Từ đó, bộ xử lý trung tâm tính toán và ra lệnh can thiệp vào hệ thống phanh, hệ thống phân bổ mô men xoắn để điều chỉnh tốc độ xe phù hợp với độ nghiêng của mặt đường. Nhờ vậy mà người lái không cần quan tâm nhiều đến chân phanh hay việc phải chọn đi ở số nào, chỉ cần tập trung điều khiển vô lăng.
So với hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc thì hệ thống hỗ trợ xuống dốc, đổ đèo chưa được áp dụng rộng rãi bằng. Hệ thống này chỉ phổ biến trên các dòng xe hạng sang của các hãng như Mercedes, Audi, BMW, Lexus, Land Rover, Volvo… Với phân khúc phổ thông, HDC chủ yếu được trang bị ở bản cao cấp của những dòng xe SUV hoặc bán tải như Toyota Fortuner, Mitsubishi Pajro Sport, Mitsubishi Triton, Nissan Terra, Nissan Navara…
So sánh HAC và hệ thống hỗ trợ xuống dốc (HDC)
Dù cùng nằm trong nhóm công nghệ an toàn khi xe vận hành trên dốc, nhưng HAC và HDC có nguyên lý hoạt động và mục đích sử dụng khác nhau:
| Tiêu chí | HAC – Hỗ trợ khởi hành ngang dốc | HDC – Hỗ trợ đổ đèo |
| Tình huống dùng | Khi xe dừng giữa dốc và cần khởi hành | Khi xe đi xuống dốc gắt, trơn trượt |
| Cách hoạt động | Giữ phanh trong vài giây khi nhả phanh | Duy trì tốc độ thấp, kiểm soát bằng hệ thống phanh tự động |
| Mục đích | Tránh tụt dốc khi chuyển từ phanh sang ga | Tránh trượt dốc khi đổ đèo |
| Xe được trang bị phổ biến | SUV đô thị, sedan hạng B trở lên | SUV, xe gầm cao có off-road nhẹ |
Hai hệ thống này thường được trang bị cùng nhau trên các mẫu SUV, tạo nên trải nghiệm vận hành an toàn và thoải mái hơn cho người lái.
Xe nào có hỗ trợ khởi hành ngang dốc
Hiện nay, HAC là tính năng khá phổ biến trên các dòng xe mới, đặc biệt từ phân khúc SUV hạng B trở lên. Một số mẫu xe phổ biến được trang bị HAC gồm:
- Honda CR-V, Mazda CX-5, Hyundai Tucson, Kia Sportage – đều trang bị sẵn HAC ở các bản tiêu chuẩn.
- Peugeot 3008, Mitsubishi Outlander, Subaru Forester – HAC là trang bị mặc định hoặc nằm trong gói an toàn chủ động.
Tính năng này đang dần trở thành tiêu chuẩn, nhất là khi các hãng xe ngày càng chú trọng đến an toàn và trải nghiệm người dùng.
Có lắp thêm hỗ trợ khởi hành ngang dốc, xuống dốc được không?
Hệ thống khởi hành ngang dốc hay hỗ trợ xuống dốc, đổ đèo không hoạt động độc lập mà sử dụng chung cơ cấu chấp hành với nhiều hệ thống an toàn trên ô tô khác. Do đó cấu tạo và việc lắp đặt rất phức tạp. Vì thế, lắp thêm hỗ trợ khởi hành ngang dốc, xuống dốc ở cơ sở bên ngoài là điều khó thể. Chỉ có nhà sản xuất mới trang bị được.
Q&A – Giải đáp nhanh một số câu hỏi liên quan
Hệ thống hỗ trợ khởi hành ngang dốc có cần bật thủ công không?
Không. Hầu hết các mẫu xe hiện nay tích hợp HAC hoạt động tự động, không cần người lái kích hoạt.
HAC có giống giữ phanh tự động Auto Hold không?
Không giống. Auto Hold giữ phanh khi dừng xe hoàn toàn (cả trên mặt phẳng), còn HAC chỉ giữ khi xe dừng trên dốc.
Làm sao để biết xe mình có HAC không?
Bạn có thể tra cứu trong bảng thông số kỹ thuật hoặc tài liệu hướng dẫn sử dụng. Một số xe sẽ có ký hiệu HAC hoặc HSA.
Xe số sàn có hỗ trợ khởi hành ngang dốc không?
Có. Một số mẫu xe số sàn hiện đại cũng được trang bị HAC, nhưng cần kỹ năng kết hợp côn – ga linh hoạt hơn xe số tự động.
HAC hoạt động trong bao lâu?
HAC thường giữ phanh từ 2 – 3 giây sau khi người lái nhả chân phanh. Nếu không đạp ga, hệ thống sẽ tự nhả phanh để tránh bó cứng.
Khải Phan
