Hệ thống hỗ trợ lực phanh khẩn cấp BA ô tô có tác dụng gì?

Hệ thống hỗ trợ lực phanh khẩn cấp BA giúp rút ngắn quãng đường phanh 20 – 45%, tăng an toàn khi tài xế không đủ lực phanh trong tình huống bất ngờ.

Hệ thống hỗ trợ phanh khẩn cấp BA là gì?

Hệ thống BA – tên đầy đủ là Brake Assist – là một tính năng an toàn trên ô tô giúp hỗ trợ lực phanh trong tình huống khẩn cấp. Tính năng này sẽ được kích hoạt trong các tình huống cần phanh gấp nhưng người lái đạp phanh không đủ lực.

Trong điều kiện lái xe bình thường, người lái thường có đủ thời gian và phản xạ để điều chỉnh lực đạp phanh phù hợp. Tuy nhiên, ở những tình huống khẩn cấp như gặp chướng ngại vật bất ngờ, lực đạp phanh có thể không đủ mạnh khiến xe không kịp dừng lại, dễ dẫn đến va chạm.

Hệ thống hỗ trợ lực phanh khẩn cấp (Brake Assist – viết tắt BA) sẽ tự động can thiệp để bổ sung lực phanh cần thiết. Khi phát hiện người lái đạp phanh nhanh nhưng chưa đủ mạnh, hệ thống BA sẽ kích hoạt và đẩy lực phanh lên mức tối đa nhằm rút ngắn quãng đường phanh, giảm thiểu rủi ro.

Thông thường khi lái xe, dựa vào kinh nghiệm, người lái có thể tính toán và chủ động được lực tác động vừa đủ lên bàn đạp phanh. Tuy nhiên đôi khi sẽ có nhiều trường hợp, nhất là các tình huống bất ngờ, người lái không tính toán chính xác, dẫn đến đạp phanh thiếu lực, khiến quãng đường phanh dài hơn, tăng nguy cơ va chạm. Lúc này hệ thống BA sẽ hỗ trợ cung cấp thêm lực phanh vừa đủ để đảm bảo dừng xe an toàn với quãng đường phanh ngắn nhất.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động phanh BA

Hệ thống hỗ trợ lực phanh khẩn cấp BA có cấu tạo bao gồm: cảm biến bàn đạp phanh, cảm biến lực phanh, cơ cấu truyền lực phanh, bộ điều khiển trung tâm.

Xem thêm:

• Nguyên nhân phanh ô tô bị kêu
• Cách xử lý phanh xe bị nặng

Nguyên lý hoạt động của phanh BA như sau: Khi người lái đạp phanh, cảm biến ở bàn đạp phanh sẽ gửi tín hiệu đến bộ điều khiển trung tâm. Từ đây, bộ điều khiển tính toán và truyền lệch cho cơ cấu truyền lực phanh. Cơ cấu truyền phanh kích hoạt van điện cấp khí nén vào bộ khuếch đại lực phanh giúp tăng thêm lực phanh để quãng đường phanh ở mức ngắn nhất có thể. Hệ thống BA sẽ tự ngừng khi người lái nhả chân phanh.

Cấu tạo hệ thống BA

Hệ thống hỗ trợ phanh BA có thiết kế tương đối đơn giản và hoạt động độc lập. Các bộ phận chính bao gồm:

• Cảm biến tốc độ và cảm biến mở bàn đạp phanh
• ECU điều khiển trung tâm
• Xi-lanh chính, khoang công tắc, nam châm và bầu trợ lực
• Bộ điều khiển áp suất và van điện

Toàn bộ hệ thống này có nhiệm vụ nhận biết tốc độ, thời gian và lực đạp phanh, từ đó quyết định có nên hỗ trợ thêm lực phanh hay khôngHệ thống hỗ trợ phanh k….

Nguyên lý hoạt động

Khi người lái đạp phanh gấp nhưng lực chưa đủ mạnh, cảm biến sẽ ghi nhận hành vi bất thường và gửi tín hiệu đến ECU. Bộ xử lý sẽ tính toán tình huống và kích hoạt hệ thống van điện, dẫn khí vào bộ trợ lực để tăng cường áp suất dầu phanh.

Kết quả là lực phanh truyền tới bánh xe lớn hơn nhiều so với lực đạp ban đầu, giúp xe dừng lại nhanh hơn. Khi người lái nhả phanh, hệ thống BA cũng tự động ngắt.

Ưu và nhược điểm hệ thống phanh khẩn cấp BA

Ưu điểm

Ưu điểm lớn nhất của BA là khả năng rút ngắn quãng đường phanh từ 20 – 45%. Điều này đặc biệt hữu ích trong tình huống xe chạy tốc độ cao hoặc khi đường trơn trượt.

Ngoài ra, khi kết hợp cùng ABS và EBD, BA phát huy hiệu quả tối đa trong cả phanh gấp, phân phối lực phanh và duy trì kiểm soát lái.

Nhược điểm

Tuy nhiên, BA chỉ đóng vai trò hỗ trợ. Trong một số tình huống, hệ thống có thể gây cảm giác “giật” do lực phanh tăng đột ngột. Bên cạnh đó, nếu không có sự phối hợp của ABS, xe có thể bị bó cứng bánh khi BA kích hoạt lực phanh tối đa.

Mối quan hệ giữa hệ thống BA, ABS và EBD

Hệ thống BA sẽ giúp đẩy lực phanh lên mức cao. Điều này tuy giúp rút ngắn quãng đường phanh nhưng cũng đi kèm một “tác dụng phụ” đó là hiện tượng bó phanh ô tô. Nếu xe đang chạy ở tốc độ cao rồi đột ngột bị ghì phanh với lực lớn sẽ dễ khiến xe bị bó cứng phanh. Khi này, lốp mất độ bám, bị trượt dài dễ dẫn đến các tình huống nguy hiểm như xe bị văng đuôi, xe bị mất lái, thậm chí bị lật…

Do đó để vừa rút ngắn quãng đường phanh, vừa đảm bảo an toàn tránh hiện tượng phanh bó cứng, các nhà sản xuất ô tô thường kết hợp hệ thống phanh khẩn cấp BA với hệ thống chống bó cứng phanh ABS. Nếu có thêm hệ thống cân bằng điện tử thì sẽ càng đảm bảo an toàn hơn.

Để quá trình phanh đạt hiệu quả nhất, người ta còn kết hợp hệ thống hệ thống BA, ABS với EBD. Hệ thống EBD là hệ thống phân phối lực phanh điện tử, giúp phân phối lực phanh phù hợp đến từ bánh xe. Hệ thống EDB hỗ trợ rất lớn cho hệ thống BA, giúp xe rút ngắn quãng đường phanh về mức tối thiểu.

Hệ thống BA, ABS và EBD đều là những công nghệ an toàn chủ động hiện đại trên ô tô, nhưng mỗi hệ thống đảm nhiệm một vai trò khác nhau.

• BA (Brake Assist): Cung cấp thêm lực phanh trong các tình huống khẩn cấp nếu người lái đạp phanh chưa đủ mạnh. BA không hoạt động nếu lực đạp phanh bình thường.
• ABS (Anti-lock Braking System): Ngăn bánh xe bị bó cứng khi phanh gấp, cho phép người lái duy trì điều hướng khi phanh khẩn cấp.
• EBD (Electronic Brakeforce Distribution): Tự động phân bổ lực phanh phù hợp đến từng bánh, dựa vào trọng lượng và tốc độ từng bánh xe.

Trong tình huống khẩn cấp, BA giúp xe phanh mạnh hơn, ABS đảm bảo bánh xe không bị khóa, còn EBD tối ưu hóa lực phanh trên từng bánh. Bộ ba này phối hợp tạo nên hiệu quả phanh tối ưu.

Xem thêm:

• Bàn đạp phanh ô tô bị thấp hoặc hẫng
• Cách xử lý khi xe mất phanh

Dù hệ thống hỗ trợ lực phanh khẩn cấp BA giúp ích rất nhiều nhưng người lái xe cũng cần lưu ý hệ thống này chỉ hỗ trợ phanh gấp, tăng thêm một phần lực đạp phanh, không thể chịu trách nhiệm hoàn toàn về lực phanh. Vì vậy, người lái không nên ỷ lại về hệ thống này. Khi lái xe vẫn cần tập trung cao, chủ động xử lý sớm các tình huống và tính toán quãng đường phanh phù hợp.

Có nên chọn xe có hệ thống hỗ trợ phanh khẩn cấp BA?

Trong bối cảnh giao thông phức tạp và nhiều tình huống bất ngờ, việc xe được trang bị hệ thống BA là rất cần thiết. BA đặc biệt phù hợp với:

• Người mới lái, chưa có kỹ năng phản ứng tốt khi gặp tình huống khẩn cấp
• Gia đình có trẻ nhỏ, thường xuyên di chuyển ở đô thị đông đúc
• Những ai thường xuyên đi cao tốc hoặc cung đường đồi dốc

Mặc dù BA không thay thế kỹ năng lái xe an toàn, nhưng nó đóng vai trò là “trợ thủ” đáng tin cậy, giúp xử lý phanh hiệu quả hơn khi cần thiết.

Câu hỏi thường gặp về hệ thống BA

BA có hoạt động khi đi tốc độ thấp không?

Có. Hệ thống BA sẽ tự động kích hoạt nếu phát hiện người lái đạp phanh nhanh nhưng không đủ mạnh, dù xe đang chạy ở tốc độ thấp hay cao. Tuy nhiên, hiệu quả rõ nhất khi xe chạy trên 30 km/h.

Hệ thống BA có cần bảo trì định kỳ không?

Hệ thống BA là một phần trong hệ thống phanh tổng thể và thường được kiểm tra khi bảo dưỡng phanh định kỳ. Nếu có dấu hiệu bất thường như đèn báo phanh khẩn cấp ESS sáng liên tục, nên đưa xe đi kiểm tra.

Xe không có ABS có dùng được BA không?

Không. BA thường hoạt động hiệu quả nhất khi kết hợp cùng ABS. Nếu không có ABS, việc tăng lực phanh đột ngột từ BA có thể gây bó cứng bánh, làm giảm hiệu quả và gây mất lái.

BA có dùng được với xe số sàn không?

Có. BA là hệ thống điện tử độc lập và có thể tích hợp trên cả xe số tự động lẫn số sàn. Quan trọng là xe đó có trang bị ECU và cảm biến hỗ trợ.

Làm sao biết BA đang hoạt động?

Thông thường, khi BA được kích hoạt, đèn cảnh báo phanh khẩn cấp (thường có ký hiệu chấm than đỏ hoặc chữ “BRAKE”) sẽ sáng trên bảng đồng hồ táp-lô. Xe cũng có thể rung nhẹ hoặc có cảm giác đạp phanh sâu bất thường.

Minh Anh