Hệ thống điều khiển hành trình Cruise Control và Adaptive Cruise Control tuy cách sử dụng đơn giản nhưng nhiều lưu ý quan trọng cần biết.
Hệ thống điều khiển hành trình Cruise Control là gì?
Hệ thống điều khiển hành trình Cruise Control System (CCS) là một hệ thống trên ô tô giúp xe tự động duy trì tốc độ mà người lái cài đặt sẵn. Khi này người lái sẽ không cần đạp chân ga.
Cruise Control gồm ba bộ phận chính: cảm biến tốc độ xe, bộ điều khiển và cơ cấu chấp hành. Nguyên lý hoạt động của Cruise Control: Khi người lái bật Cruise Control, cảm biến tốc độ xe sẽ truyền tín hiệu về bộ điều khiển. Sau đó bộ điều khiển sẽ truyền lệch đến van chân không, van này kết nối trực tiếp với bướm ga. Van chân không sẽ điều khiển độ mở bướm ga phù hợp. Nhờ đó mà xe sẽ tự động duy trì tốc độ được cài đặt, người lái có thể bỏ chân ra khỏi bàn đạp ga.
Hệ thống điều khiển hành trình phù hợp sử dụng trong điều kiện có thể duy trì một tốc độ ổn định trên quãng đường dài như khi chạy xe trên đường trường hay đường cao tốc. Cruise Control được đánh giá mang đến nhiều lợi ích.
Tác dụng hệ thống điều khiển hành trình đầu tiên là giúp người lái có thể thư giãn, giảm sự mệt mỏi khi lái xe đường dài. Thứ hai là tiết kiệm nhiên liệu hiệu quả vì ECU sẽ tự động tính lượng xăng phù hợp nhất. Thứ ba là giúp người lái kiểm soát được tốc độ xe, hạn chế vi phạm quy định giới hạn tốc độ.
Ngày này đa phần các dòng xe ô tô từ hạng B trở lên như Toyota Vios, Hyundai Accent, Honda City, Mazda 2… đều được trang bị hệ thống Cruise Control.
Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng Adaptive Cruise Control là gì?
Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng Adaptive Cruise Control – ACC (còn gọi là kiểm soát hành trình chủ động) là một hệ thống giúp xe tự động điều chỉnh tốc độ để duy trì khoảng cách an toàn với các phương tiện phía trước.
Xem thêm:
- Ý nghĩa các biểu tượng đèn báo lỗi trên xe ô tô
- Các cách chỉnh gương chiếu hậu ô tô nên biết
- Kính ô tô bị mờ khi trời mưa phải làm sao?
Adaptive Cruise Control sự nâng cấp của Cruise Control. Với Cruise Control, xe chỉ chạy ở một tốc độ được cài đặt sẵn. Nếu xe phía trước đột ngột giảm tốc độ thì người lái phải chủ động can thiệp xử lý. Còn với Adaptive Cruise Control, hệ thống có thể theo dõi tốc độ của xe phía trước và tự động điều chỉnh tốc độ phù hợp để duy trì khoảng cách an toàn.
Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng không hoạt động một cách độc lập mà kết nối với nhiều hệ thống khác như hệ thống điều khiển động cơ, cân bằng điện tử… Adaptive Cruise Control gồm các bộ phận chính như cảm biến khoảng cách (radar hoặc camera ô tô), cảm biến tốc độ, bộ điều khiển trung tâm (CCM)…
Nguyên lý hoạt động Adaptive Cruise Control: Khi người lái bật Adaptive Cruise Control, hệ thống cảm biến tốc độ bánh xe, cảm biến khoảng cách sẽ truyền tín hiệu về bộ điều khiển trung tâm. Từ đây bộ điều khiển trung tâm sẽ tính toán để can thiệp vào các hệ thống.
Trong hệ thống điều khiển động cơ được tích hợp sẵn chức năng kiểm soát điện tử. Chức năng này cho phép xe tăng tốc hoặc giảm tốc bằng cách tự động đóng mở bướm ga. Nếu tốc độ giảm bằng việc điều khiển bướm ga chưa đủ an toàn, bộ điều khiển sẽ kích hoạt thêm hệ thống phanh. Các hệ thống như phanh ABS, ESP, TCS… đều hoạt động bình thường khi Adaptive Cruise Control kiểm soát xe.
Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng là một tính năng cao cấp nên trước đây phần lớn chỉ được trang bị trên các dòng xe hạng sang đến từ các hãng như Mercedes, BMW, Audi, Lexus, Volvo… Tuy nhiên hiện nay, ở phân khúc phổ thông, nhiều mẫu xe hạng C, hạng D cũng bắt đầu có trang bị này như Honda CR-V, Mitsubishi Pajero Sport, Nissan Terra, VinFast Lux SA2.0, Mazda CX-8, Ford Everest…
Cách sử dụng Cruise Control/Adaptive Cruise Control
Vị trí nút Cruise Control
Tuỳ theo thiết kế của nhà sản xuất mà vị trí nút điều khiển Cruise Control trên mỗi xe sẽ khác nhau. Tuy nhiên đa phần nút điều khiển Cruise Control thường được bố trí trên vô lăng, cần gạt phía sau vô lăng hoặc trên bảng taplo.
Ký hiệu nút Cruise Control
Các nút điều khiển Cruise Control có ký hiệu như sau:
- ON hoặc Cruise Control: Bật Cruise Control
- OFF: Tắt Cruise Control
- SET: Cài đặt tốc độ
- SET+/SET-: Tăng/giảm tốc độ đã cài đặt
- RES: Kích hoạt lại sau khi tạm dừng
- Cancel: Tạm dừng
Hướng dẫn sử dụng Cruise Control
Bật Cruise Control: Nhấn ON hoặc nút Cruise Control để bật hệ thống Cruise Control. Khi Cruise Control được kích hoạt thì đèn báo Cruise Control trên bảng đồng hồ sau vô lăng sẽ bật sáng.
Cài đặt tốc độ: Sau khi bật Cruise Control, tiến hành tăng/giảm ga về tốc độ mong muốn duy trì sau đó nhấn SET. Khi này hệ thống sẽ ghi nhớ, duy trì xe ở tốc độ này và người lái có thể bỏ chân ra khỏi bàn đạp ga.
Tăng/giảm tốc độ: Khi Cruise Control đang hoạt động có thể điều chỉnh tăng/giảm tốc độ bằng nút SET+/SET-. Mỗi bước tăng giảm thường là 5 km/h.
Tạm dừng Cruise Control: Có nhiều cách tạm dừng Cruise Control như:
- Đạp phanh – Khi đạp phanh, Cruise Control sẽ tự động dừng can thiệp.
- Đạp chân côn – Với xe hộp số sàn, khi đạp chân côn Cruise Control sẽ tự động dừng can thiệp.
- Nhấn nút Cancel trên bảng điều khiển Cruise Control.
Kích hoạt lại sau khi tạm dừng: Nếu muốn kích hoạt lại Cruise Control sau khi tạm dừng nhấn RES.
Tắt Cruise Control: Nhấn OFF để tắt Cruise Control.
Hướng dẫn sử dụng Adaptive Cruise Control
Cách sử dụng Adaptive Cruise Control tương tự như Cruise Control. Điểm khác là Adaptive Cruise Control có thêm cài đặt khoảng cách. Cụ thể, người lái có thể cái đặt khoảng cách tối thiểu với phương tiện di chuyển phía trước.
Lưu ý khi dùng Cruise Control/Adaptive Cruise Control
Hệ thống Cruise Control hay Adaptive Cruise Control thường chỉ có thể kích hoạt ở tốc độ tối thiểu từ 45 – 50 km/h trở lên tuỳ theo cài đặt của nhà sản xuất.
Với xe sử dụng Cruise Control, dù không cần nhấn bàn đạp ga nhưng cũng cần giữ chân thường trực ở vị trí điều khiển bàn đạp phanh và ga. Đồng thời liên tục theo dõi diễn biến phía trước để xử lý kịp thời nếu xảy ra tình huống bất ngờ.
Nếu chạy xe trong điều kiện thời tiết xấu, đường trơn trượt thì nên hạn chế sử dụng Cruise Control. Bởi phanh gấp có khiến xe bị trượt, dẫn đến xe mất lái rất nguy hiểm.
Với xe sử dụng Adaptive Cruise Control, tuy hệ thống có thể theo dõi và tự động điều chỉnh tăng/giảm tốc độ xe theo tốc độ xe phía trước nhưng người lái cũng không nên chủ quan. Tốt nhất vẫn nên chú ý quan sát phía trước để có thể xử lý kịp thời nếu xảy ra tình huống bất ngờ.
Nguyên nhân Cruise Control bị lỗi không hoạt động
Có nhiều nguyên nhân hệ thống điều khiển hành trình Cruise Control bị lỗi không hoạt động. Trong đó thường gặp nhất là:
Cảm biến tốc độ bị lỗi: CCM có thể sử dụng tín hiệu từ ECM hay hộp số. Nếu CCM không nhận được tín hiệu cảm biến tốc độ thì Cruise Control sẽ bị vô hiệu hoá.
Hệ thống điện bị lỗi: Điện áp nguồn, giắc nối, dây dẫn… bị lỗi có thể khiến Cruise Control không hoạt động.
Rò rỉ chân không: Một số dòng xe sử dụng bộ truyền động chân không để điều khiển bướm ga khi Cruise Control hoạt động. Do đó nếu xe bị rò rỉ chân không Cruise Control sẽ không hoạt động.
Đèn phanh gặp vấn đề: Vì hệ thống Cruise Control sẽ bị tạm dừng khi đạp phanh nên nếu hệ thống đèn phanh gặp vấn đề như công tắc đèn phanh bị kẹt, đèn phanh bị cháy… Cruise Control sẽ không hoạt động.
Cầu chì đứt, rơ le lỗi: Cầu chì và rơ le có nhiệm vụ bảo vệ mạch điện. Do đó nếu cầu chì bị đứt hay rơ le lỗi thì hệ thống Cruise Control sẽ không hoạt động.
Cáp xoắn ốc lỗi: Đa phần các xe hiện nay lắp công tắc điều khiển Cruise Control trên vô lăng. Nếu cắp xoắn ốc bị lỗi gây hở mạch, ngăn tiếp xúc với CCM thì Cruise Control sẽ không hoạt động.
Công tắc bị lỗi: Sau thời gian dài làm việc, các tiếp điểm bên trong công tắc có thể bị mòn, không thể cấp tín hiệu cho CCM. Điều này khiến Cruise Control bị vô hiệu hoá.
Động cơ hay hệ thống truyền động bị lỗi: Với một số dòng xe, Cruise Control không hoạt động khi xe gặp trục trặc về động cơ hay hệ thống truyền động. Có thể kiểm tra lỗi này thông qua đèn Check Engine.
Tuấn Nguyễn
