Cruise Control là gì?
Cruise Control hay còn gọi là hệ thống kiểm soát hành trình là một tính năng tự động duy trì tốc độ cài đặt mà không cần người lái giữ chân ga. Khi kích hoạt, xe sẽ tiếp tục chạy ở vận tốc đã định cho đến khi người điều khiển can thiệp bằng phanh hoặc tắt hệ thống.
Tính năng này được đánh giá cao khi di chuyển trên đường cao tốc, giúp giảm mỏi chân và hạn chế việc tăng giảm tốc độ đột ngột. Ngoài ra, một số dòng xe hiện đại còn có phiên bản nâng cấp là Adaptive Cruise Control, hỗ trợ duy trì khoảng cách với xe phía trước.
Cruise Control gồm ba bộ phận chính: cảm biến tốc độ xe, bộ điều khiển và cơ cấu chấp hành. Nguyên lý hoạt động của Cruise Control: Khi người lái bật Cruise Control, cảm biến tốc độ xe sẽ truyền tín hiệu về bộ điều khiển. Sau đó bộ điều khiển sẽ truyền lệch đến van chân không, van này kết nối trực tiếp với bướm ga. Van chân không sẽ điều khiển độ mở bướm ga phù hợp. Nhờ đó mà xe sẽ tự động duy trì tốc độ được cài đặt, người lái có thể bỏ chân ra khỏi bàn đạp ga.
Hệ thống điều khiển hành trình phù hợp sử dụng trong điều kiện có thể duy trì một tốc độ ổn định trên quãng đường dài như khi chạy xe trên đường trường hay đường cao tốc. Cruise Control được đánh giá mang đến nhiều lợi ích.
Tác dụng hệ thống điều khiển hành trình đầu tiên là giúp người lái có thể thư giãn, giảm sự mệt mỏi khi lái xe đường dài. Thứ hai là tiết kiệm nhiên liệu hiệu quả vì ECU sẽ tự động tính lượng xăng phù hợp nhất. Thứ ba là giúp người lái kiểm soát được tốc độ xe, hạn chế vi phạm quy định giới hạn tốc độ.
Ngày này đa phần các dòng xe ô tô từ hạng B trở lên như Toyota Vios, Hyundai Accent, Honda City, Mazda 2… đều được trang bị hệ thống Cruise Control.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hệ thống Cruise Control
Hệ thống Cruise Control gồm các bộ phận chính như cảm biến tốc độ, bộ điều khiển trung tâm ECU, công tắc điều khiển, và bộ mô-tơ điều khiển bướm ga. Khi người lái cài đặt tốc độ, ECU sẽ tính toán lượng xăng và điều chỉnh góc mở bướm ga để duy trì tốc độ đó.
Trên thực tế, người điều khiển chỉ cần bấm nút “SET” sau khi đạt vận tốc mong muốn, hệ thống sẽ lập tức ghi nhớ và kiểm soát tốc độ. Nếu đạp phanh hoặc côn, hệ thống sẽ tự động ngắt. Trên các dòng xe có Cruise Control thích ứng, ECU còn nhận tín hiệu từ radar để tính toán khoảng cách và điều chỉnh ga/phanh tương ứng.
Ưu nhược điểm hệ thống kiểm soát hành trình Cruise Control
Ưu điểm
- Duy trì tốc độ ổn định: mà không cần phải giữ chân ga liên tục, từ đó giảm mệt mỏi, đặc biệt khi lái xe đường dài hoặc trên đường cao tốc.
- Tiết kiệm nhiên liệu: Giữ vòng tua máy và tốc độ ổn định, tránh tăng giảm ga đột ngột gây tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn.
- Hạn chế vượt quá tốc độ cho phép: Giảm nguy cơ bị phạt vi phạm tốc độ khi tham gia giao thông.
- Tăng sự thoải mái và giảm căng thẳng cho người lái: Giúp tập trung hơn vào việc quan sát và xử lý tình huống trên đường.
Nhược điểm
- Khó giảm tốc độ nhanh chóng: Trong các tình huống cần xử lý gấp như rẽ hoặc tránh chướng ngại vật khó chủ động giảm tốc vì hệ thống duy trì tốc độ đã cài đặt.
- Không phù hợp hoặc có thể gây nguy hiểm: Khi sử dụng trong điều kiện thời tiết xấu mưa, băng tuyết, vì dễ làm mất độ bám đường và khó kiểm soát xe.
- Người lái có thể bị phân tâm: Không phải tập trung điều chỉnh chân ga liên tục, dẫn đến giảm sự chú ý khi lái xe.
- Hệ thống không có khả năng nhận biết nguy hiểm hay cảnh báo: Người lái phải luôn chủ động quan sát và điều khiển xe.
Chức năng Cruise Control là gì?
Bộ Cruise Control không chỉ mang lại sự tiện nghi mà còn góp phần nâng cao độ an toàn khi lái xe. Nhờ khả năng giữ xe chạy ổn định ở một tốc độ đã định, người lái không cần giữ chân ga liên tục – đặc biệt hữu ích khi đi đường dài.
Bên cạnh đó, việc duy trì tốc độ đều đặn giúp xe tiêu thụ nhiên liệu hợp lý hơn, tránh tình trạng tăng giảm ga đột ngột gây hao xăng. Chế độ Cruise Control cũng giúp tài xế tránh vượt quá giới hạn tốc độ, từ đó hạn chế vi phạm luật giao thông.
Riêng với hệ thống Adaptive Cruise Control, lợi ích còn được mở rộng khi xe có thể tự giảm tốc hoặc tăng ga theo tình trạng giao thông phía trước, giúp người lái an tâm và nhàn nhã hơn trong quá trình điều khiển.
Cách sử dụng Cruise Control trên xe ô tô
Vị trí nút Cruise Control
Tùy theo thiết kế của nhà sản xuất mà vị trí nút điều khiển Cruise Control trên mỗi xe sẽ khác nhau. Tuy nhiên đa phần nút điều khiển Cruise Control thường được bố trí trên vô lăng, cần gạt phía sau vô lăng hoặc trên bảng taplo.
Ký hiệu nút Cruise Control
Các nút điều khiển Cruise Control có ký hiệu như sau:
- ON hoặc Cruise Control: Bật Cruise Control
- OFF: Tắt Cruise Control
- SET: Cài đặt tốc độ
- SET+/SET-: Tăng/giảm tốc độ đã cài đặt
- RES: Kích hoạt lại sau khi tạm dừng
- Cancel: Tạm dừng
Hướng dẫn sử dụng Cruise Control
Bật Cruise Control: Nhấn ON hoặc nút Cruise Control để bật hệ thống Cruise Control. Khi Cruise Control được kích hoạt thì đèn báo Cruise Control trên bảng đồng hồ sau vô lăng sẽ bật sáng.
Cài đặt tốc độ: Sau khi bật Cruise Control, tiến hành tăng/giảm ga về tốc độ mong muốn duy trì sau đó nhấn SET. Khi này hệ thống sẽ ghi nhớ, duy trì xe ở tốc độ này và người lái có thể bỏ chân ra khỏi bàn đạp ga.
Các nút điều khiển Cruise Control
Tăng/giảm tốc độ: Khi Cruise Control đang hoạt động có thể điều chỉnh tăng/giảm tốc độ bằng nút SET+/SET-. Mỗi bước tăng giảm thường là 5 km/h.
Tạm dừng Cruise Control: Có nhiều cách tạm dừng Cruise Control như:
- Đạp phanh – Khi đạp phanh, Cruise Control sẽ tự động dừng can thiệp.
- Đạp chân côn – Với xe hộp số sàn, khi đạp chân côn Cruise Control sẽ tự động dừng can thiệp.
- Nhấn nút Cancel trên bảng điều khiển Cruise Control.
Kích hoạt lại sau khi tạm dừng: Nếu muốn kích hoạt lại Cruise Control sau khi tạm dừng nhấn RES.
Tắt Cruise Control: Nhấn OFF để tắt Cruise Control.
Lưu ý khi sử dụng Cruise Control
Hệ thống Cruise Control hay Adaptive Cruise Control thường chỉ có thể kích hoạt ở tốc độ tối thiểu từ 45 – 50 km/h trở lên tùy theo cài đặt của nhà sản xuất.
Với xe sử dụng Cruise Control, dù không cần nhấn bàn đạp ga nhưng cũng cần giữ chân thường trực ở vị trí điều khiển bàn đạp phanh và ga. Đồng thời liên tục theo dõi diễn biến phía trước để xử lý kịp thời nếu xảy ra tình huống bất ngờ.
Nếu chạy xe trong điều kiện thời tiết xấu, đường trơn trượt thì nên hạn chế sử dụng Cruise Control. Bởi phanh gấp có khiến xe bị trượt, dẫn đến xe mất lái rất nguy hiểm.
Với xe sử dụng Adaptive Cruise Control, tuy hệ thống có thể theo dõi và tự động điều chỉnh tăng/giảm tốc độ xe theo tốc độ xe phía trước nhưng người lái cũng không nên chủ quan. Tốt nhất vẫn nên chú ý quan sát phía trước để có thể xử lý kịp thời nếu xảy ra tình huống bất ngờ.
Lý do lỗi Cruise Control không hoạt động
Có nhiều nguyên nhân hệ thống điều khiển hành trình Cruise Control bị lỗi không hoạt động. Trong đó thường gặp nhất là:
Cảm biến tốc độ bị lỗi: CCM có thể sử dụng tín hiệu từ ECM hay hộp số. Nếu CCM không nhận được tín hiệu cảm biến tốc độ thì Cruise Control sẽ bị vô hiệu hoá.
Hệ thống điện bị lỗi: Điện áp nguồn, giắc nối, dây dẫn… bị lỗi có thể khiến Cruise Control không hoạt động.
Rò rỉ chân không: Một số dòng xe sử dụng bộ truyền động chân không để điều khiển bướm ga khi Cruise Control hoạt động. Do đó nếu xe bị rò rỉ chân không Cruise Control sẽ không hoạt động.
Đèn phanh gặp vấn đề: Vì hệ thống Cruise Control sẽ bị tạm dừng khi đạp phanh nên nếu hệ thống đèn phanh gặp vấn đề như công tắc đèn phanh bị kẹt, đèn phanh bị cháy… Cruise Control sẽ không hoạt động.
Cầu chì đứt, rơ le lỗi: Cầu chì và rơ le có nhiệm vụ bảo vệ mạch điện. Do đó nếu cầu chì bị đứt hay rơ le lỗi thì hệ thống Cruise Control sẽ không hoạt động.
Cáp xoắn ốc lỗi: Đa phần các xe hiện nay lắp công tắc điều khiển Cruise Control trên vô lăng. Nếu cắp xoắn ốc bị lỗi gây hở mạch, ngăn tiếp xúc với CCM thì Cruise Control sẽ không hoạt động.
Công tắc bị lỗi: Sau thời gian dài làm việc, các tiếp điểm bên trong công tắc có thể bị mòn, không thể cấp tín hiệu cho CCM. Điều này khiến Cruise Control bị vô hiệu hoá.
Động cơ hay hệ thống truyền động bị lỗi: Với một số dòng xe, Cruise Control không hoạt động khi xe gặp trục trặc về động cơ hay hệ thống truyền động. Có thể kiểm tra lỗi này thông qua đèn Check Engine.
Câu hỏi thường gặp về hệ thống kiểm soát hành trình Cruise Control
Cruise Control và Adaptive Cruise Control khác nhau thế nào?
Trả lời: Cruise Control là phiên bản cơ bản, chỉ giữ vận tốc ổn định mà không cần tài xế đạp ga. Trong khi đó, Adaptive Cruise Control (ACC) – còn gọi là kiểm soát hành trình thích ứng – là hệ thống nâng cấp, cho phép xe tự động điều chỉnh tốc độ theo phương tiện phía trước.
ACC sử dụng cảm biến radar và camera để duy trì khoảng cách an toàn. Khi phát hiện xe phía trước chậm lại, hệ thống sẽ tự động giảm tốc. Khi đường thông thoáng, xe sẽ tăng trở lại tốc độ đã cài đặt trước đó.
Điểm khác biệt lớn nhất là ACC giúp giảm thiểu can thiệp của người lái, đặc biệt hữu ích khi di chuyển đường dài, cao tốc hoặc kẹt xe. Một số hệ thống còn hỗ trợ phanh hoàn toàn và tái khởi động – rất phù hợp cho các dòng xe hybrid hoặc xe điện hiện đại.
Xe nào được trang bị Cruise Control?
Trả lời: Cruise Control hiện đã xuất hiện phổ biến trên nhiều dòng xe, từ xe hạng B, hạng C đến các mẫu xe cao cấp. Ở phân khúc phổ thông, một số mẫu xe như Hyundai Accent, Honda City hay Toyota Vios bản cao đã bắt đầu tích hợp hệ thống kiểm soát hành trình.
Phổ biến hơn cả là ở các mẫu xe hạng C như Mazda CX-5, Honda CR-V, Hyundai Tucson, Kia Sportage… Trong khi đó, Adaptive Cruise Control – dạng cao cấp hơn – thường xuất hiện trên xe sang như Lexus, BMW, Mercedes-Benz, hoặc các mẫu xe trung cao như Ford Everest, Toyota Camry, Honda Accord…
Với các mẫu xe mới ra mắt 2–3 năm gần đây, Cruise Control gần như là trang bị tiêu chuẩn ở phiên bản cao hoặc bản đặc biệt.
Adaptive Cruise Control là gì?
Trả lời: Adaptive Cruise Control (ACC) – còn gọi là kiểm soát hành trình thích ứng – là hệ thống nâng cấp, cho phép xe tự động điều chỉnh tốc độ theo phương tiện phía trước.
Cruise Control hoạt động theo nguyên lý nào?
Trả lời: Hệ thống điều khiển bướm ga duy trì tốc độ đã cài đặt, có thể ngắt khi đạp phanh/côn.
Cruise Control có tiết kiệm nhiên liệu không?
Trả lời: Có, giúp duy trì tốc độ ổn định, tránh tăng giảm ga liên tục.
Cruise Control có tự bật lại khi khởi động xe không?
Trả lời: Không. Mỗi lần khởi động, tài xế cần kích hoạt lại hệ thống.
Có nên dùng Cruise Control trong thành phố?
Trả lời: Không nên. Hệ thống phù hợp cho đường cao tốc, ít giao cắt và ổn định.
Xe nào có Adaptive Cruise Control giá rẻ nhất?
Trả lời: Hiện tại, các mẫu như Honda CR-V, Toyota Corolla Cross, Ford Territory đã trang bị ACC ở mức giá từ khoảng 900 triệu đến hơn 1 tỷ đồng.
