Ống xả ô tô là gì? Nguyên lý hoạt động và lỗi thường gặp

Ống xả ô tô là một bộ phận rất quan trọng nếu gặp trục trặc có thể ảnh hưởng đến hoạt động của động cơ xe.

Ống xả ô tô là gì? 

Ống xả ô tô (hoặc hệ thống xả) là một phần quan trọng của xe hơi, đóng vai trò chính trong việc quản lý và xả khí thải từ động cơ ra môi trường bên ngoài. Hệ thống này không chỉ giúp giảm ô nhiễm mà còn cải thiện hiệu suất động cơ và giảm tiếng ồn khi xe vận hành.

Cấu tạo ống xả ô tô 

Cổ góp (bộ gom khí thải)

Cổ góp có nhiệm vụ thu khí thải ở từng xi xanh để gom về một đường ống duy nhất. Cổ góp có cấu tạo gồm đường ống với nhiều nhánh. Mỗi nhánh kết nối với cửa xả của một xi lanh động cơ. Khí thải sau khi được đẩy ra khỏi xi lanh sẽ theo các nhánh này đi về chung một đường ống. Cổ góp thường làm bằng nhôm đúc, gang đúc hoặc thép không gỉ.

Bộ chuyển đổi xúc tác 

Sau khi khí thải được gom về qua cổ góp sẽ đi vào bộ chuyển đổi xúc tác (hay bộ xử lý khí thải). Bộ phận này giúp xử lý các thành phần gây ô nhiễm trong khí thải bằng cách chuyển hóa NOx, CO và HC… thành các khí CO2, N2 và hơi nước. Để tăng tốc độ phản ứng, bộ xử lý khí thải có thêm các chất xúc tác là những kim loại quý như vàng, bạch kim, Palladium, Rhodium…

Bầu giảm thanh 

Áp suất khí thải luôn rất lớn nên tiếng ồn tạo ra cũng rất lớn. Do đó sau khi được chuyển hoá loại bỏ các thành phần gây ô nhiễm ở bộ chuyển đổi xúc tác, khí thải sẽ đi vào bộ giảm âm (bầu giảm thanh) để làm giảm tiếng ồn.

Nguyên lý làm việc của bộ giảm thanh khá đơn giản. Bởi vận tốc khí thải càng cao thì tiếng ồn càng lớn. Nên bộ giảm âm có cấu tạo gồm các ngăn theo kiểu zigzag nhằm tạo quãng đường dài hơn, khiến khí thải tiêu tốn động năng hơn. Do đó sau khi đi qua bộ giảm âm, khí thải thoát ra ngoài miệng ống pô hầu như không có tiếng gầm gừ nào hoặc rất ít, trừ các dòng xe thể thao hiệu suất cao.

Bộ tăng áp Turbocharger 

Nhằm tối ưu hiệu suất động cơ, nhiều dòng xe hiện nay được trang bị thêm bộ tăng áp Turbocharger. Bộ tăng áp Turbocharger có tác dụng tăng áp suất, đẩy nhiều khí nạp vào động cơ hơn để nâng cao công suất động cơ. Turbocharger được thiết kế hoạt động nhờ động năng của khí thải.

Theo đó sau khi khí thải đi từ bộ chuyển đổi xúc tác ra sẽ đi qua Turbocharger giúp Turbocharger hoạt động. Như vậy “một công đôi chuyện”, khí thải giúp Turbocharger vận hành, còn Turbocharger làm giảm động năng của khí thải, từ đó giảm áp lực cho bộ giảm âm.

Nguyên lý hoạt động ống xả ô tô 

Nguyên lý hoạt động của hệ thống xả ô tô là thu gom khí thải từ động cơ, xử lý chúng để giảm thiểu ô nhiễm và tiếng ồn, sau đó xả ra môi trường bên ngoài một cách an toàn. Việc duy trì và kiểm tra định kỳ hệ thống xả là rất quan trọng để đảm bảo xe hoạt động hiệu quả và tuân thủ các quy định về khí thải.

Những nguyên nhân gây lỗi hư hỏng thường gặp

Nguyên nhân tắc ống xả ô tô 

Ống xả ô tô bị tắc thường do bộ chuyển đổi xúc tác hoặc cụm ống dẫn khí thải có vấn đề.

Bộ chuyển đổi xúc tác bị lỗi

Bộ chuyển đổi xúc tác bị lỗi là một trong các nguyên nhân phổ biến gây tắc ống xả ô tô. Bộ chuyển đổi xúc tác bị lỗi có thể do bị quá nhiệt, bị tắc khiến khí thải bị kẹt bên trong. Trong trường hợp bộ chuyển đổi xúc tác bị tắc có thể khiến khí thải kẹt bên trong không thoát ra ngoài, gây áp suất ngược lại buồng đốt, làm giảm công suất động cơ.

Khi bộ chuyển đổi xúc tác bị lỗi, xe thường có các dấu hiệu công suất động cơ giảm, gầm xe có tiếng nổ lốp bốp, khói xe có mùi thối lưu huỳnh, đèn Check Engine báo sáng…

Ống dẫn khí thải bị tắc

Ống dẫn khí thải bị tắc sẽ khiến khí thải bị tắc. Nguyên nhân ống dẫn khí thải bị tắc thường là ống dẫn bị va đập dẫn đến móp méo, biến dạng… Ngoài ra, chất bẩn tích tụ trong đường ống lâu ngày không được vệ sinh cũng có thể gây nghẹt tắc ống xả.

Nguyên nhân ống xả ô tô kêu to 

Ống xả ô tô kêu to

Để xác định chính xác nguyên nhân ống xả ô tô kêu to cần tìm vị trí phát ra tiếng kêu trên hệ thống đường ống xả. Đầu tiên hãy đậu xe trên một mặt phẳng an toàn, kéo phanh tay, sau đó kiểm tra dưới gầm xe xem tiếng kêu phát ra từ đâu.

Nếu nghe tiếng kêu phát ra ở khu vực đầu xe thì có thể do khí thải bị rò rỉ vì gioăng hệ thống ống xả bị mòn hỏng, bu lông ống xả lỏng lẻo, đầu ống xả bị nứt…

Nếu nghe tiếng kêu phát ra ở khu vực trung tâm gầm xe thì thông thường do ống xả bị thủng hay vị trí kết nối giữa ống xả và bộ chuyển đổi xúc tác bị rò rỉ. Trường hợp nghiêm trọng hơn là bộ chuyển đổi xúc tác bị bể. Khi này tiếng ồn thường rất to và chói tai.

Nếu nghe tiếng kêu phát ra ở đoạn gần cuối của ống xả thì khả năng cao là bộ giảm thanh bị thủng hay vị trí kết nối giữa ống xả và bộ giảm thanh bị rò rỉ.

Ống xả bị nổ Backfire

Backfire là hiện tượng buồng đốt đánh lửa khi van xả mở hoặc nhiên liệu không được đốt cháy hết. Hiện tượng này tạo ra ngọn lửa bắn ra khỏi ống xả và kèm tiếng nổ lớn lắp bắp. Nguyên nhân của hiện tượng thường do động cơ có vấn đề, không phải do ống xả nên cần kiểm tra chi tiết động cơ.

Ống xả có tiếng thổi phì phì

Ống xả có tiếng thổi phì phì thường do quá trình đốt cháy không hiệu quả, khả năng cao là do bô bin đánh lửa, bugi, kim phun, lọc xăng/dầu hay bơm xăng/bơm dầu… gặp vấn đề.

Nguyên nhân ống xả ô tô có nước 

Trong thành phần khí thải ô tô thường có CO, CO2, HCL, H2O… Các thành phần này sẽ được xử lý khi đi qua bộ chuyển đổi xúc tác. Tại đây nước được ngưng tụ và đẩy ra ngoài. Do đó ống xả ô tô có nước là một hiện tượng bình thường. Thậm chí ống xả có nước còn được xem là một dấu hiệu cho thấy động cơ đang hoạt động hiệu quả, không có nhiều muội than hay khí nặng trong thành phần khí thải.

Bên cạnh đó, thêm một lý do tại sao ống xả ô tô có nước nhỏ giọt là có thể vào sáng sớm ống xả lạnh khiến hơi nước ngưng tụ. Sau đó trở thành nước và chảy ra ngoài.

Nguyên nhân ống xả ô tô có mùi 

Có nhiều nguyên nhân khói xả từ ống xả ô tô có mùi. Nếu khói xe thải ra từ ống xả có mùi khét thì khả năng cao là vì dầu cháy. Nếu khói xe có mùi xăng sống cho thấy hệ thống động cơ gặp vấn đề khiến nhiên liệu không đốt cháy hết thải ra theo đường ống xả. Nếu có mùi trứng thối thì chủ yếu là do bộ chuyển đổi xúc tác bị trục trặc không lọc được lưu quỳnh H2S.

Nguyên nhân ống xả ra khói màu lạ 

Có nhiều nguyên nhân khiến khói xe ống xả có màu lạ.

Khói xe màu đen: Nguyên nhân thường do lọc gió động cơ bị tắc, kim phun nhiên liệu bị tắc, lọc nhiên liệu bị tắc, bơm nhiên liệu bị lỗi, dùng nhiên liệu kém chất lượng…

Khói xe màu trắng: Với xe máy xăng, ống xả ra khói trắng thường do gioăng nắp động cơ bị hở hay nắp động cơ bị nứt khiến nước làm mát, dầu hộp số rò rỉ vào trong hoà lẫn với xăng, khi đốt cháy tạo ra khói trắng. Với xe máy dầu, nguyên nhân có thể vì nước làm mát lọt vào động cơ hoặc nhiên liệu đốt cháy không hết.

Khói xe màu xanh rêu: Nguyên nhân thường do vòng bạc xecmang bị mòn khiến dầu lọt vào buồng đốt.

Cách vệ sinh ống xả ô tô 

Chuẩn bị dụng cụ 

• Dung dịch làm sạch ống xả: Có thể mua loại chuyên dụng hoặc sử dụng các dung dịch tẩy rửa thông thường như xà phòng, nước rửa chén.
• Bàn chải: Chọn loại bàn chải lông cứng hoặc bàn chải dây thép nhỏ để vệ sinh sâu bên trong ống xả.
• Găng tay cao su: Để bảo vệ an toàn cho tay khỏi bụi bẩn và hóa chất.
• Khăn vải mềm: Để lau khô sau khi làm sạch.
• Băng dính hoặc nắp bịt: Để ngăn nước vào ống xả khi rửa xe.

Kiểm tra và vệ sinh bên ngoài ống xả

• Kiểm tra tình trạng ống xả: Xem có vết rỉ sét, nứt hoặc hỏng hóc nào không. Nếu có vấn đề nghiêm trọng, nên thay thế hoặc sửa chữa trước khi vệ sinh.
• Làm sạch bên ngoài: Sử dụng bàn chải và dung dịch làm sạch để chà rửa bên ngoài ống xả. Đặc biệt chú ý tới các vết bẩn cứng đầu như cặn bám, dầu mỡ.

Vệ sinh bên trong ống xả 

• Bịt kín đầu ống xả: Sử dụng băng dính hoặc nắp bịt để ngăn nước vào bên trong ống xả khi vệ sinh. Nếu không có nắp bịt, bạn có thể sử dụng túi nhựa và băng dính để bịt kín.
• Chà rửa bên trong: Sử dụng bàn chải lông cứng hoặc bàn chải dây thép nhỏ để chà sạch cặn bẩn bên trong ống xả. Đảm bảo bạn chà rửa kỹ để loại bỏ các cặn bám và mảng bẩn.
• Rửa lại bằng nước: Sau khi chà rửa, rửa sạch bên trong ống xả bằng nước để loại bỏ hoàn toàn các chất bẩn và dung dịch làm sạch.

Lau khô và kiểm tra lại 

• Lau khô ống xả: Sử dụng khăn vải mềm để lau khô bên ngoài và bên trong ống xả. Đảm bảo không còn nước đọng lại trong ống xả để tránh rỉ sét.
• Kiểm tra lần cuối: Kiểm tra lại ống xả để đảm bảo không còn cặn bẩn và hệ thống hoạt động bình thường. Đảm bảo rằng không có nước đọng lại bên trong ống xả.